Over inheemse wijsheid en het pad naar herverbinding

Er was een tijd dat wij ook inheems waren. Dat we leefden in relatie met het land, met de seizoenen en met de ritmes van het leven. We kenden de verhalen van onze voorouders, de taal van de dieren en de stem van de rivier. We wisten hoe te luisteren naar de wind en hoe te bewegen in verbondenheid met elkaar en met alles om ons heen.

Maar ergens zijn we dat kwijtgeraakt.

Diepe breuk

Het moderne westerse systeem heeft een diepe breuk veroorzaakt. Niet alleen in ecosystemen, maar ook in onze ziel. In de naam van vooruitgang, ontwikkeling en beschaving zijn werelden verwoest. Inheemse volkeren zijn uitgeroeid, verdreven en tot zwijgen gebracht. Hun kennis werd weggezet als primitief, hun levenswijze als achterhaald. En wat bleef, werd vaak vermarkt of toegeëigend. Net als het land waarop zij leefden.

Wat we vaak vergeten, is dat kolonialisme geen verleden tijd is. Het leeft voort. In onze politieke structuren, in onze economie, in ons onderwijssysteem, zelfs in hoe we denken. Het leeft voort in het idee dat de mens boven de natuur staat, dat alles meetbaar, maakbaar en controleerbaar moet zijn. Het leeft voort in onze onthechting. Van het lichaam, van de aarde, van elkaar.

En toch… voelen steeds meer mensen dat er iets ontbreekt.

Zoektocht naar bezieling

We zoeken naar betekenis, naar bezieling en naar verbinding. En vaak kijken we daarvoor naar buiten. Naar ‘exotische’ culturen, naar sjamanen uit het Amazonegebied, naar rituelen die we niet begrijpen maar wel adopteren. In ayahuasca-ceremonies, klankschaalmeditaties, aurahealing, astrologie, reiki, kristallen of sjamanistische trancereizen. Praktijken die soms met oprechte intentie worden opgepakt, maar vaak zonder context, zonder relatie of zonder eerbied.

De new age-beweging is voor velen een spirituele supermarkt geworden: een DIY-religie waarin je vrij kunt winkelen in een verzameling van losgeweekte gebruiken uit allerlei culturen. Maar wanneer spiritualiteit vooral draait om zelfoptimalisatie, om persoonlijke verlichting los van gemeenschap en verantwoordelijkheid, dan dreigt het te verschuiven naar een vorm van spiritueel consumentisme en zelfs naar egocentrisme of spiritueel narcisme.

Wat als we in plaats van te nemen, zouden leren luisteren?

'When the blood in your veins returns to the sea, and the earth in your bones returns to the ground, perhaps then you will remember that this land does not belong to you, it is you who belongs to this land.'

Aboriginal gezegde

Leerling zijn van het land waarop we lopen

Wat als we de nog levende inheemse culturen niet zien als leveranciers van spirituele ervaringen, maar als hoeders van een andere manier van zijn. Een manier die wij ook ooit kenden?

Wat als we zouden erkennen dat we ook ooit inheems waren? Dat het in ons geheugen zit, in onze botten en in het landschap waarin we leven, ook al lijkt het vergeten?

Dan hoeven we niets toe te eigenen. Dan mogen we opnieuw leren lopen, leren luisteren en leren voelen. Weer inheems worden. Niet door te kopiëren, maar door onszelf opnieuw te verankeren in de plek waar we zijn. Door onze eigen verhalen weer te weven met de aarde onder onze voeten. Door gemeenschap te bouwen, niet op consumptie, maar op zorg. Door rituelen te laten ontstaan uit wat ons raakt, wat ons voedt en wat ons verbindt.

Dat begint met stilte. Met luisteren. Met de vraag: wat vraagt deze plek van mij? 

Niet als project, maar als levenswijze. Nederig. Radicaal eenvoudig. En samen.

In een wereld die ons leert los te snijden van wortels, mogen wij opnieuw leren hechten. Niet door onszelf te verliezen in spiritualiteit als consumptiegoed, maar door eer te bewijzen aan wat nog leeft en te herinneren wat wij verloren zijn.  

Misschien is dat wel onze taak in deze tijd: opnieuw leerling te zijn van het land waarop we lopen.

'For all of us, becoming indigenous to a place means living as if your children's future mattered, to take care of the land as if our lives, both material and spiritual, depended on it.'

robin wall kimmerer